Instytut Śląski w Opolu
Instytut Śląski w Opolu jest spadkobiercą i kontynuatorem powołanego do życia w 1933 r. w Katowicach stowarzyszenia naukowego Instytut Śląski, które swoją działalność rozpoczęło w 1934 r. Od początku istnienia Instytut realizował statutowe cele, organizując i upowszechniając wyniki badań nad przeszłością Śląska oraz jego współczesnością w aspektach szeroko pojętej historii, kultury i gospodarki. Wspierał też ekspercko Urząd Wojewódzki Śląski, szczególnie w problematyce polsko-niemieckiej.
Po wyzwoleniu IŚ wznowił aktywność. Swą rozległą działalnością naukową i popularyzatorską przyczynił się do przyswojenia wiedzy o ziemiach nowych w szerokich kręgach społecznych. Niestety, już w 1948 r. został on włączony do poznańskiego Instytutu Zachodniego, co oznaczało jego likwidację.
Instytut Śląski odrodził się w 1957 r. w Opolu. W odróżnieniu od przedwojennego Instytutu w Katowicach, głównie organizującego prace naukowe, opolska placówka od 1958 r. zaczęła prowadzić śląskoznawcze prace badawcze, a także wydawać naukowy periodyk „Studia Śląskie”, który ukazuje się do dzisiaj jako półrocznik (11 pkt na liście MNiSW). Przełomowe znaczenie dla Instytutu miało powołanie przy Stowarzyszeniu Instytut Śląski – Instytutu Naukowo-Badawczego.
Na początku 1991 r. wojewoda opolski w porozumieniu z ministrem-przewodniczącym Komitetu Badań Naukowych i Ministrem Finansów przekształcił Instytut Śląski Instytut Naukowo-Badawczy w Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu. W roku 2019, mocą ustawy, Instytut został przekształcony w instytucję kultury podległą Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, otrzymując nazwę Instytut Śląski w Opolu.
Interdyscyplinarny profil badań placówki obejmuje problemy specyficzne dla Śląska, a zarazem istotne dla funkcjonowania państwa polskiego oraz miejsca regionu i Polski w przestrzeni europejskiej. Należą do nich następujące zagadnienia:
1) historia polityczna, społeczna, kultura i język,
2) społeczne, polityczne, gospodarcze, prawno-administracyjne i ekologiczne uwarunkowania rozwoju regionu,
3) wpływ polityki Niemiec i stosunków polsko-niemieckich na procesy społeczne, gospodarcze i polityczne na Śląsku.
Obecnie Instytut Śląski w Opolu zatrudnia blisko 20 pracowników naukowych skupionych w dwóch zakładach: Zakładzie Badań Historycznych, Niemcoznawczych i Bohemistycznych oraz w Zakładzie Badań Regionalnych i Lokalnych. Oba Zakłady dysponują również wyspecjalizowanymi pracowniami, które realizują wieloletnie projekty badawcze (np. ukończony niedawno w Pracowni Onomastycznej Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska – 17 tomów) bądź prowadzą badania zlecone przez podmioty samorządowe i państwowe. Instytut dysponuje również Biblioteką, której zbiory liczą niemal 60 tys. woluminów, przede wszystkim silesianów.
