Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” został powołany do życia jako państwowa instytucja kultury w 2007 r. Od 2009 r. funkcjonuje jako instytucja samorządowa miasta Wrocławia, od 2016 r. ponownie współprowadzona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasto Wrocław.
Ośrodek ma za zadanie dokumentowanie oraz upowszechnianie dorobku historycznego i kulturowego ziem zachodnich i północnych włączonych do Polski po II wojnie światowej, a także popularyzowanie wiedzy o powojennej historii Wrocławia jako ważnego elementu dziedzictwa europejskiego. W tym celu m.in. realizuje programy badawcze i edukacyjne dotyczące historii ziem zachodnich i północnych, inicjuje współpracę różnych instytucji działających w tym obszarze, dokumentuje i upowszechnia wiedzę o oporze społeczeństwa polskiego wobec komunistycznej dyktatury, prowadzi działalność edukacyjną służącą budowaniu i utrwalaniu szacunku dla prawdy historycznej będącej fundamentem sprawiedliwego ładu międzynarodowego i pokojowych stosunków między narodami, zbiera, opracowuje i prezentuje świadectwa dziedzictwa historycznego, materialnego, duchowego i kulturowego oraz prowadzi archiwum historii mówionej, opracowuje analizy, raporty i ekspertyzy z zakresu dorobku historycznego i kulturowego ziem zachodnich i północnych.
W ramach programu dokumentacyjnego ośrodek od początku istnienia zajmuje się zbieraniem relacji świadków historii oraz korzysta z metody historii mówionej (oral history). Archiwum Centrum Dokumentacyjnego ma ponad 800 tego rodzaju relacji. Gromadzi i udostępnia ponadto fotografie, dokumenty archiwalne, pisma, druki oraz szeroko pojęte dokumenty życia zbiorowego.
Ośrodek od momentu powstania w 2007 r. zrealizował ponad 50 projektów wystawienniczych i edukacyjnych, Był organizatorem wielu festiwali, koncertów, gier miejskich, a także producentem filmów dokumentalnych. Jest członkiem międzynarodowych sieci: Europejskiej Platformy Pamięci i Sumienia, Europejskiej Sieci Pamięci i Solidarności, współpracuje z partnerami norweskimi i niemieckimi. Ośrodek wydaje Kwartalnik „Pamięć i Przyszłość”, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, komiksy historyczne, publikacje popularne i naukowe, katalogi wystaw.
Nowy etap i nową jakość w funkcjonowaniu ośrodka wyznacza powstanie Centrum Historii Zajezdnia. Zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej we Wrocławiu to miejsce szczególne. Niezwykły obiekt z końca XIX w. w trakcie walk o Festung Breslau został zniszczony. Po wojnie Polacy odbudowali częściowo zabudowania zajezdni, która odtąd służyła wrocławskim autobusom. Tu w sierpniu 1980 r. rozpoczął się strajk wspierający robotników Wybrzeża.
W tym właśnie miejscu w 2016 r. powstało Centrum Historii Zajezdnia. Hala odzyskała swój dawny blask. Wystawa główna „Wrocław 1945–2016” składa się z 8 ułożonych chronologicznie części, takich jak „Obce miasto”, „Za żelazną kurtyną”, „Miasto nad Odrą 1945–1980”. Szczególne miejsce na wystawie zajmują losy „Solidarności” we Wrocławiu.
Centrum Historii Zajezdnia to nie tylko wystawa główna, ale także przestrzeń otwarta na wszelkiego rodzaju inicjatywy – wystawy, warsztaty edukacyjne, wydarzenia kulturalne oraz projekty artystyczne.
Zespół Ośrodka liczy blisko 65 osób obsługujących Centrum Historii Zajezdnia, Centrum Dokumentacyjne, koordynujących działania projektowe, edukacyjne i wydawnicze oraz zapewniających sprawne funkcjonowanie instytucji.
