Długofalowo Sieć realizuje wprowadzony przed przeszło dziesięciu laty postulat budowy Muzeum Ziem Zachodnich, mającym eksponować opowieść o fenomenie wieloaspektowej odbudowy tych ziem i uformowaniu nowego społeczeństwa wraz z ukazaniem znaczenia dorobku kulturowego w powojennej historii Polski.
Sieć Ziem Zachodnich i Północnych, jako konsorcjum pięciu instytucji, których działalność skoncentrowana jest na tematyce zachodniej, urzeczywistnia tę ideę bez konieczności tworzenia nowego gmachu i instytucji ale przez korzystanie z istniejącego potencjału i infrastruktury poszczególnych instytucji współtworzących, których istotnym elementem są dwie wystawy stałe (Wrocław i Szczecin) oraz przygotowywana wspólna wystawa podróżująca. To osobliwe „Muzeum w wielu miejscach” pozwoli na znacznie większy zasięg działania oraz dotarcie do większego kręgu odbiorców.
Początkiem funkcjonowania Sieci był uformowany w 2016 r. program badawczy dla Ziem Zachodnich i Północnych, który został przyjęty jako element statutowej działalności Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu. Na tym gruncie rozwinęła się idea współpracy w ramach Sieci, finansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Działania Sieci koncentrują się na próbie opowiedzenia o powojennych dziejach ziem przyłączonych do Polski w 1945 r. w sposób, który wypełniłby lukę pomiędzy anachronicznym udowadnianiem odwiecznej polskości tych ziem, określanych wówczas jako odzyskane, a nadmierną ekspozycją ich niemieckości. Osią kształtowania tej złożonej i wieloaspektowej opowieści jest tu zatem niekwestionowany fenomen odbudowy Ziem Zachodnich i Północnych ze zniszczeń wojennych oraz budowa nowych struktur państwowych i społecznych. Mowa więc o ogromnym wysiłku polskiego ducha, dzięki któremu, poprzez kolejne dekady powojnia, nowi mieszkańcy tych ziem poczuli się u siebie, zaś zastane dziedzictwo niemieckie, uznali za wspólne, kierując się apelem biskupów: „wybaczamy i prosimy o wybaczenie”.
Sieć jawi się w końcu jako płaszczyzna, na której w międzynarodowym gronie będzie możliwe mówienie o trudnych doświadczeniach przesiedleń i towarzyszących im procesach społeczno-kulturowych, które odciskają wyrazisty ślad w tożsamości również kolejnych pokoleń mieszkańców.
